Yunus Nadi Abalioglu i Halide Edip Adivar postavili su temelje Anadolu Agency

Prije tačno 101 godinu, raspravom dvoje turskih intelektualaca Halide Edip Adivar i Yunusa Nadija Abalioglua na željezničkoj stanici, počela je realizacija ideje o turskoj globalnoj mreži Anadolu Agency (AA).

Po nalogu utemeljitelja Republike Turske Mustafe Kemala Ataturka, agencija je započela s radom 6. aprila 1920. godine kako bi svijetu prenijela glas Anadolije.

Od osnivanja, Anadolu Agency (AA) radi na širenju tačnih vijesti širom svijeta uz povjerenje, nepristranost, profesionalnost i na vrijeme.

Trenutno AA emituje vijesti na 13 jezika i pruža usluge za više od 6.000 pretplatnika iz više od 100 zemalja.

Prije osnivanja Anadolu Agency, agencija Turkey-Havas Reuter započela je s radom pod osmanskom vlašću.

Nakon poraza Osmanskog carstva u Prvom svjetskom ratu i okupacije Istanbula od savezničkih snaga, Damat Ferid-paša, tadašnji de facto premijer, pristao je osnovati agenciju Turkey-Havas Reuter, koja je davala ustupke stranim novinarima. Priče koje su širili bile su štetne za turske interese. Mustafa Kemal Ataturk bio je uznemiren, jer su se njihove priče temeljile na izmišljotinama.

Shvaćajući važnost medija, Ataturk je počeo razmišljati o mogućnosti osnivanja novinske agencije koja će prenositi glas borbe za nezavisnost u zemlji i širom svijeta.

– Halide Edip Adivar –

Rođena 1884. godine, Halide Edip Adivar provela je djetinjstvo u “kući s visterijom“ kod nane i djeda, što je kasnije postalo inspiracija za jedno od njezinih hvaljenih djela, “Kuća s visterijom: Memoari stare i nove Turske“.

Adivar je pohađala Američki koledž za djevojke u Istanbulu 1893. godine, ali je kasnije bila prisiljena napustiti ga te su je privatni učitelji podučavali kod kućie na nekoliko jezika, uključujući arapski, engleski i francuski. Podučavali su je i muzičkoj kulturi.

Ohrabrena svojim učiteljem engleskog jezika, prevela je “Majku Johna Abbotta“ na turski jezik, za što ju je osmanski sultan Abdulhamid II odlikovao Ordenom dobročinstva.

Na američki koledž vratila se 1899. godine i diplomirala 1901. Iste godine udala se za svog učitelja matematike Saliha Zekija i rodila dvoje djece.

Počela je pisati pod pseudonimom Halide Salih za novine “Tanin“, koje je osnovao pjesnik Tevfik Fikret, koji je također bio važno ime u modernoj turskoj poeziji, i nastavila je pisati za druge publikacije.

Primajući prijetnje zbog svojih članaka, tada mlada žena je otputovala u Egipat bojeći se za svoj život tokom pobune 31. marta 1909, ali se kasnije iste godine vratila u Istanbul. Nastavljajući s pisanjem, sljedeće godine odlučila se razvesti od Zekija. Kasnije, 1917. godine, udala se za Adnana Adivara.

Kako su balkanski ratovi bjesnili od 1912. od 1913. godine, osnovala je prvo žensko udruženje nastojeći povećati učešće žena u društvenom životu i obrazovanju. Potom je otišla u Siriju kako bi organizovala i otvorila škole u Bejrutu i Damasku na prijedlog Kemal-paše.

Nakon što su grad Izmir 15. maja 1919. godine zauzele grčke snage, Adivar je u Istanbulu učestvovala na skupovima protiv okupacije. Njen govor na Trgu Sultanahmet izazvao je pohvale javnosti. Svojim žestokim pisanjem pomogla je da se uspostavi otpor.

U tom je razdoblju Adivar igrala ključnu ulogu u turskom ratu za nezavisnost, krijumčareći oružje u Anadoliju dok je Istanbul bio pod okupacijom, da bi se 1920. godine zajedno sa suprugom pridružila otporu.

– Yunus Nadi Abalioglu –

Peto dijete hadži Halil Efendije i Ayse hanume, Yunus Nadi Abalioglu došao je na svijet 1. jula 1879. godine u naselju Mekri u Aydinu, čije je današnje ime Fethiye.

Abalioglua je interesovalo čitanje od malih nogu, pohađao je vjeronauku, recitaciju i imao poduke od tajvida kod posebnog učitelja. Diplomirao je pravo u Medresi Suleymaniye 1897. godine i nastavio školovanje na Galatasaray Sultani i Istanbulskoj pravnoj školi.

Novinarsku karijeru započeo je pišući u časopisu “Malumat“ kao student. Kada je bio student druge godine, uhapšen je 1901. zbog osnivanja udruženja protiv Abdulhamida II i osuđen na tri godine zatvora. Otišao je u Fethiye i tamo ostao do proglašenja Ustava.

Tokom progonstva, oženio je Nazime hanumu u Fethiyi i dobio četvero djece: Nadiru, Dogana, Nilufer i Leylu.

Abalioglu, koji je 1908. godine bio član Komiteta za jedinstvo i progres, došao je u Istanbul nakon proglašenja Ustavne monarhije. U tom periodu radio je i u novinama “Ikdam“ i “Tasvir-i Efkar“.

Abalioglu 1910. godine odlazi u Solun i postaje glavni urednik novina “Rumeli”.

Mustafu Kemala Ataturka upoznao je u Solunu, a bio mu je saborac u Ratu za nezavisnost. Od tada je nastavljena komunikacija između Ataturka i Abalioglua.

Abalioglu se vratio u Istanbul kada je započeo Balkanski rat i ušao u osmanski parlament kao izaslanik provincije Aydin. Nastavio je pisati uvodnike i voditi “Tasvir-i Efkar“.

Ime Kemala Ataturka, kojega je Abalioglu poznavao iz Soluna, počelo se širiti usmenim predanjem među ljudima tokom Bitke na Galipolju. Ali, novine nisu objavljivale članke o njegovom junaštvu, niti je objavljena ijedna njegova fotografija. “Tasvir-i Efkar“ bio je prvi turski list koji je objavio fotografiju Mustafe Kemala Ataturka u Sofiji.

Raspuštanjem poslanika osmanskog parlamenta 21. novembra 1918. godine, Abaliogluov mandat izaslanika je prestao. Nastavio je profesionalni život ne odvajajući se od svijeta novinaarstva, politike i misli.

Osnovao je novine “Novi dan“, koje će preuzeti istaknutu ulogu u istoriji turske štampe u Istanbulu i Anadoliji, a koje su počele izlaziti 2. septembra 1918. godine. Iste godine Abalioglu je izabran za izaslanika Izmira u posljednjem osmanskom parlamentu i napisao je u “Novom danu“ da podržava Nacionalni borbeni pokret u Anadoliji.

Dan nakon invazije na Istanbul, 16. marta 1920. godine, britanske su snage zatvorile njegove novine i morao se preseliti u Anadoliju.

– Osnivanje Anadolu Agency –

Nedostatak organizacije koja bi udovoljila potrebi za promocijom nacionalne stvari u zemlji i inostranstvu i ubrzala protok vijesti osjetio se tokom razdoblja nacionalne borbe.

Anadolu Agency odgovorila bi na takve potrebe. Ideja o novinskoj agenciji rodila se u razgovoru između Abalioglua i Adivar 1. aprila 1920. godine na željezničkoj stanici Akhisar, dok su prolazili iz Istanbula prema Ankari.

Ime Anadolu Agency svidjelo se Abaliogluu. Među prijedlozima Adivar, bili su Turska agencija i Agencija Ankara. O imenu je odlučeno nekoliko dana kasnije.

U Ankaru su stigli 1. aprila uvečer. U sjedištu Mustafe Kemala Ataturka u Poljoprivrednoj školi razgovori o agenciji započeli su nakon večere u noći 4. na 5. april.

Odlučeno je da će Ataturk objaviti “rođenje” Anadolu Agency te da će objasniti zašto je takva agencija osnovana u Ankari. Ataturk je naciji objasnio da će agencija obavještavati sve ljude o tome što se događa u tim teškim vremenima.

Anadolu Agency osnovana je 6. aprila 1920. godine. Njen se rad uglavnom fokusirao na pitanja poput upozorenja javnosti na unutrašnje i vanjske lažne izvještaje i podrivanja s ciljem obmanjivanja turske javnosti te informisanja građana o odlukama i inicijativama preduzetim za oslobođenje nacije.

Yunus Nadi Abalioglu umro je 28. juna 1945. godine u Ženevi, nakon duže bolesti. Pokopan je na mezarju Edirnekapi u Istanbulu. Halide Edip Adivar preminula je 9. januara 1964. godine, a pokopana je također u Istanbulu.

Na internet stranici Anadolu Agency (AA) objavljen je samo dio sadržaja vijesti koje su putem našeg Sistema protoka vijesti (HAS) dostupne korisnicima. Molimo da nas kontaktirate za pretplatu.